Passé composé - Czas przeszły złożony dokonany

Passé composé jest czasem najczęściej używanym w języku francuskim - zarówno w języku mówionym jak i pisanym.

Jest używany do wyrażania czynności która już została zrealizowana w momencie w którym o niej mówimy. Hier je me suis réveillé à 7 heures du matin. (Wczoraj wstałem o 7 rano)

Passé composé wyraża:

1. Czynność, wydarzenie które miało miejsce w przeszłości jednak którego skutki odczuwalne są w teraźniejszości.

Je suis devenu médecin (Zostałem lekarzem)

Je suis médecin en ce moment (W chwili obecnej jestem lekarzem)

On a construit ce bâtiment il y a 5 ans. (Zbudowano ten budynek 5 lat temu)

Il y a un bâtiment actuellement. (Jest tutaj budynek aktualnie)


2. Czynności zakończone.

Les gens ont éteint le feu. (Ludzie ugasili ogień)


3. Wydarzenia punktowe

Il a allumé la lumière. (Zapalił światło)

Elle a claqué la porte. (Trzasnęła drzwiami)

Le vase s'est cassé. (Waza rozbiła się)


4. Czynność dokonaną w przeszłości, umieszczoną w ramach czasowych które są bezpośrednio wyrażone w zdaniu lub pozostają domyślne.

Il a travaillé en France trois ans. (Pracował we Francji 3 lata)

De 8 heures à 10 heures nous avons suivi le cours de mathématiques. (Od 8 do 10-tej mieliśmy zajęcia z matematyki)

Elle a commencé à travailler juste après les études. (Zaczęła pracować zaraz po studiach)

J'ai pris l'avion plusieurs fois cette année. (Leciałem samolotem wielokrotnie w tym roku)

Il a commencé le travail le matin et il a finit le soir. (Rozpoczął pracę rano i zakończył wieczorem).

Nous avons discuté quatre heures. (Dyskutowaliśmy przez cztery godziny)

Nous avons marché jusqu'à la maison. (Szliśmy aż do domu).


5. Czynności następujące po sobie.

Il s'est réveillé vers 8 heures, il a pris une douche, il a bu son café et il est sorti de la maison. (Obudził się ok. 8 godziny, wziął prysznic, wypił kawę i wyszedł z domu).


6. Przejście z jednego stanu w drugi:

La neige a fondu. (Śnieg roztopił się).

Les fleurs ont poussé. (Wyrosły kwiaty)

Les arbres ont fleuri. (Zakwitły drzewa)

Zasady tworzenia czasu Passé composé

Czas Passé composé jest czasem złożonym z czasownika posiłkowego être lub avoir odmienionego w czasie teraźniejszym oraz z imiesłowu czasu przeszłego odmienionego czasownika.

czasownik être lub avoir w czasie teraźniejszym + imiesłów czasu przeszłego (participe passé)

Przykłady:

Travailler (pracować) czasownik odmieniany z czasownikiem posiłkowym avoir
J'ai travaillé
tu as travaillé
il a travaillé
elle a travaillé
nous avons travaillé
vous avez travaillé
ils ont travaillé


aller (iść, jechać) czasownik odmieniany z czasownikiem posiłkowym être

Participe passé czasowników odmienianych z czasownikiem posiłkowym être uzgadniamy z podmiotem:
-dla rodzaju żeńskiego liczby pojedynczej: -e
-dla rodzaju żeńskiego liczby mnogiej: -es
-dla rodzaju męskiego liczby mnogiej: -s

Je suis allé(e)
tu es allé(e)
il est allé
elle est allée
nous sommes allé(e)s
vous êtes allé(e)s
ils sont allés
elles sont allées


se réveiller (budzić się) czasownik zwrotny odmieniany z czasownikiem être
je me suis réveillé(e)
tu t'es réveillé(e)
il s'est réveillé
elle s'est réveillée
nous nous sommes réveillé(e)s
vous vous êtes réveillé(e)s
ils se sont réveillés
elles se sont réveillées

Czasowniki odmieniające się w czasie passé composé z czasownikiem posiłkowym être:

1. Wszystkie czasowniki zwrotne.

Czasowniki zwrotne w języku francuskim posiadają formę zaimka zwrotnego se którą należy dostosować do osoby.
Mówimy o czasownikach zwrotnych gdy podmiot zdania (rzeczownik żywotny) wchodzi w relację zwrotną lub relację wzajemności.
Relacje zwrotne to takie, których podmiot i dopełnienie (sprawca i obiekt) jest ten sam.
Sprawca jest zawsze rzeczownikiem żywotnym.
W języku francuskim za czasowniki zwrotne uważane są i takie, gdzie partykuła -se zastępuje dopełnienie dalsze:
Il s'est coupé le doit (Skaleczył sobie palec)


Przykłady czasowników zwrotnych : s'appeler (nazywać się), se réveiller (obudzić się), se lever (wstać), se souvenir (przypominać sobie), s'habiller (ubierać się), se fâcher (gniewać się)...

Je me suis habillé. (Ubrałem się)

Tu t'es réveillé à quelle heure? (O której godzinie się obudziłeś?)

Pierre s'est fâché. (Pierre obraził się)


2. Grupa następujących czasowników, jeżeli nie występują z dopełnieniem bliższym

W języku francuskim, podobnie jak w innych językach, po czasownikach może występować dopełnienie bliższe lub dalsze.
Dopełnienie bliższe wiąże się bezpośrednio z danym czasownikiem i odpowiada na pytanie qui (kto) lub quoi (co).
Z dopełnieniem bliższym mamy do czynienia wtedy, gdy po czasowniku nie stoi żaden przyimek
Dopełnienie dalsze występuje po czasownikach wymagających użycia określonego przyimka, najczęściej à, de, pour, contre, avec i odpowiada na pytanie à quoi, à qui, de quoi, de qui

Przykłady:

Aller (Iść, jechać) Je suis allé en France. (Pojechałem do Francji.)

Arriver (przybyć, przyjechać) Nous sommes arrivés sur place. (Przybyliśmy na miejsce)

Devenir (stać się, zostać) Il est devenu médecin. (Został lekarzem)

Partir (wyjechać) Il est parti le matin. (Wyjechał rano)

Sortir (wyjść) Nous sommes sortis assez tard. (Wyszliśmy dość późno).

Rester (zostać) Il est resté en Pologne. (Został w Polsce).

Monter (wchodzić) Il est monté au deuxième étage. (Wszedł na drugie piętro)

Retourner (wrócić) Il est retourné à la maison. (Wrócił do domu)

Venir (przybyć, przyjechać) Il est venu vers midi. (Przyjechał koło południa)

Naître (urodzić się) Elle est née le 2 janvier. (Urodziła się 2 stycznia).

Descendre (schodzić) Je suis descendu au rez-de-chaussée. (Zszedłem na parter)

Entrer (wchodzić) Nous sommes entrés en contact. (Nawiązaliśmy kontakt).

Rentrer (wracać) Tu es rentré assez tard. (Wróciłeś dość późno).

Tomber (upaść) Il est tombé dans l'escalier. (Upadł na schodach)

Mourir (umierać) Il est mort en 1900. (Umarł w 1900 roku)

Passer (przechodzić, przejeżdżać) Il est passé à côté de moi. Przeszedł obok mnie.


Powyższa zasada dotyczy również wszystkich czasowników pochodnych:

venir - revenir - devenir
partir - repartir
sortir - ressortir
monter - remonter
entrer - rentrer
passer - repasser

Il est devenu ingénieur. (Został inżynierem)

Paul est enfin revenu. (Paul w końcu wrócił).

Elle est rentrée en France. (Wróciła do Francji).

Czasowniki odmieniające się w czasie passé composé z czasownikiem posiłkowym avoir:

Czasowniki z powyżej grupy czasowników odmienianych z czasownikiem être (być):
monter, descendre, entrer, sortir, retourner, passer oraz ich pochodne remonter, rentrer, ressortir...
mogą występować z dopełnieniem bliższym (w sensie przechodnim). Wówczas odmieniają się one z czasownikiem posiłkowym avoir (mieć)

Il a sorti le chien. (wyprowadził psa)

J'ai descendu l'escalier. (Zszedłem po schodach)

Nous avons descendu les bagages. (Znieśliśmy bagaże)

Elle a monté la valise. (Wniosła walizkę)

J'ai passé un examen. Zdawałem egzamin


Dla porównania te same czasowniki użyte w innym znaczeniu, odmieniane z czasownikiem posiłkowym être (być):

Il est sorti avec son chien. (Wyszedł z psem)

Je suis descendu en bas (Zszedłem na dół)

Nous sommes descendus du train. (Wysiedliśmy z pociągu).

Elle est montée au deuxième étage. (Weszła na drugie piętro).

Je suis passé chez elle. (Wstąpiłem do niej).

Czasowniki être (być) i avoir (mieć) odmieniają się w czasie passé composé z czasownikiem posiłkowym avoir:

WOS :: Historia :: Francuski :: Niemiecki :: Gramatyka niemiecka :: Kurs Niemieckiego :: Wiedza o Społeczeństwie :: Kurs Francuskiego
Gramatyka francuska :: Kurs z WOS :: Repetytorium WOS :: Repetytorium języka niemieckiego :: Repetytorium z historii :: WOS CD